Yeniköy, bu yandan Banatlı nahiyesine yarım saatlik; kaza merkezine de çok olsa, bir buçuk saatlik bir yerde olup alışverişi de buralarla ise de kazalar sınırını kesen çayın beri yakasında bulunduğundan dört saat ötede bir nahiyeye, on saat uzakta da bir kaza merkezine bağlıdır.

Gece yarısını iki saat geçiyor. Saatçi Rıfat Efendi, ellilik bir ihtiyar; düğün evinde kafayı tütsülemiş, evine dönüyor.

Başhekim sabahleyin daha arkasına ak gömleğini giymeden Dahiliye Müdürü ile nöbetçi hekimi çağırttı.

Topal Durmuş’un oğlu Mustafa tuza gidiyordu, istasyon yanında mola verdi. Eşeğini ağaçların altına bıraktı.

“Halk arasında tahrikat yapılıyor” diye bir söz çıkardılar. Tahkikat yapıldı, esası şu imiş:

Sandık emini80 Ali Efendi adında biri, şehrin “Satıdüzü” denilenkıyıcak bir yerinde, genişçe bir bahçe eline geçirmiş, özenip içine dört beş göz bir ev yaptırmıştı.

Orman ondalık kâtibi Enver Efendi’nin karısı İhsan Hanım, üzüntü içinde kaynanasının odasına girip: “Canım” dedi, “Allah rızası için, bu çocuğu bu adamın elinden kurtaracak kimse yok mu?

Biri, izinli kaymakam, sivri suratlı, ağrıklı78 gözlü, otuz yaşlarında bir adam.

Aşağıtaşlı köyünden Halil İbrahim, on sekiz yaşlarında bir delikanlı.

Meyzin kafasını tıraş ettirmiş, yalnız tepesinde perçem bırakmış.

Yanımızdaki bölmede oturuyormuş. Buruşuk yüzlü, kır saçlı, kesik bıyıklı, orta vücutlu, elli elli beş yaşlarında bir adam bizim tarafa geçti.

Kumandan'ın evinde ziyaret. Yemekten sonra vilayetin valisi, Kumandan'ın kızı ile bahçeye çıktı.

Arz edeyim efendim: Biz çocukken buraları çöplüktü, baldıranlıktı, biz buralarda oynardık.

Yer katında, bahçe üstünde bir oda. Pencerelerini mor salkımlar, hanımelleri kapadığından biraz loşça.

Sıcak yaz gecesi. Mahalle kahvesinin önündeki setin üstü sanki ufak bir bahçecikti.

Bayan Behin, yirmi yaşlarında, kadınlığının tatlı güzellik çağlarını yaşamaya yeni başlamış kumral, sevimli bir kadın.

Sayın Bay, Dün Behiye geldi. Yazdığınız kâğıdı getirdi.

Ankara ile Eskişehir arasında bir istasyonda tren bekleniyor.

Muavin bey, mümeyyizi22 çağırdı. Elindeki telgrafı uzatarak: “Bunu gördünüz mü?” diye sordu.

Tahsildar Hakkı Efendi’nin oğlu Akif, on yaşlarında bir çocuk,akşam dayısından bir lira almış, seviniyor.

“Efendim, tütün tabakasını ortada unutmaya gelmiyor, insafsız herif, tütünün ne kadar saçak yeri varsa içti, tozları bana kaldı. Çok otlakçı gördüm ama böylesine hiç rast gelmedimdi.

Bir cuma günü iki arkadaş bağlara gittik. İlk yazın, ilk sıcak günlerinden biri idi.

Geceden yola çıktık. Ayaz vardı. Gün biraz yükselince gecenin soğuğu yerine ıssı bir sıcak kırları kapladı.

İki arkadaş: İkinci Daire’den Ali Rıza Efendi, Köprü’den RasimBey. İstanbul’da, Fener’de koltuk bir meyhanede, oturmuş içiyorlar, tatlı tatlı da konuşuyorlardı.

Sıcak yaz günü evde kim varsa, küçük büyük, çoluk çocuk toplandılar, öğle yemeğini yediler, sonra da her biri bir yana çekildiler.

28 Mart 1884’te Tekirdağ'da dünyaya gelen Memduh Şevket Esendal’ın asıl adı Mustafa Memduh’tur.